Sadaka ihtiyaç sahiplerine gönüllü olarak yapılan maddi veya manevi yardımdır. Sadaka daima Allah yolunda hareket etme niyetiyle, Allah rızası için yapılmalıdır. Yani itibar uğruna hediye Sadaka değildir. Sadaka gönüllü olduğu için farz olan zekattan farklıdır.
„Sadakayı açık verirseniz güzel olur, gizli verirseniz, sizin için daha hayırlıdır.“ ~Bakara sûresi, 2:271~
Allah Celle Celalühü şöyle buyurmuştur: “Sana Allah yolunda ne harcayacaklarını soruyorlar. De ki: Harcayacağınız şey, anne-baba, yakın akraba, yetimler, yoksullar ve yolcular içindir. Siz hayır olarak ne yaparsanız, şüphesiz Allah onu bilir.” ~Bakara sûresi, 2:215~
Dinimizde bir Müslüman’ın, bu ayeti kerîmede de buyrulduğu gibi, kendi bütçesine göre ihtiyaç sahiplerine hayır olarak sadaka vermesi gerektiği belirtilmiştir. Sadaka ilk önce ailesinden başlayarak yoksullara ve ihtiyaç duyanlara, ekmeğe ve suya hasret olanlara, hastalıklarla mücadele edenlere verilmelidir. İhtiyaç sahipleri için yapılan bağışlar ile faydalı ve kalıcı eserlerde sadakadır (Sadaka-i Cariye).
Sadaka teslimat çeşitleri
Sadaka için teslimat seçenekleri çok çeşitlidir. Ödeyebileceğiniz kadarını vermelisiniz. Sadaka’dan bazı örnekler:
• Para bağışı
• Kurbanlık bir hayvanın etinin dağıtılması (örn. Akika, Kurban)
• Kumanya/Gıda bağışı (Ramazan’da oruç açmak için, Zekat, Fidye, Fitre, vs.)
Sadaka-i Cariye (Devam Eden Bağış)
Sadak-i cariye bir kez yapılan bağıştan sürekli sevaba vesile olan, bir ırmağın akışı gibi devam eden bir bağıştır. Yani hayrı devam eden iyiliklerdir. Bu, bir kişinin iyiliğinin öldükten sonra bile ona sevabının ulaşacağı ve amel defterine işleneceği anlamına gelir.
Sadaka-i Cariye örnekleri:
- Câmi, Mescid
- Okul, Mektep, Mederese
- Hastane
- Çeşme, Sebil
- Yol, Köprü
- Han, Hamam
- Yoksul bir yetimin aylık desteği
Peygamber efendimiz (s.a.v.) şöyle buyurmaktadır: „İnsan ölünce, üç şey hariç ameli kesilir: Sadaka-i cariye, faydalı ilmi eser bırakmak ve ona du ave istiğfar edecek salih (hayırlı) evlat.“ ~Müslim, Tirmizi~
Sadaka almaya hak kazananlar:
“Sadakalar (zekâtlar), Allah’tan bir farz olarak, ancak fakirlere, düşkünlere, zekât toplayan görevlilere (memurlara), kalpleri (gönülleri) İslâm’a ısındırılacak olanlara, (hürriyetlerini satın almaya çalışan) kölelere, borçlulara, Allah yolunda savaşanlara (çalışanlara) ve (muhtaç kalmış) yolculara mahsustur. Allah her şeyi hakkıyla bilendir, hüküm ve hikmet sahibidir.” ~Tevbe sûresi, 9:60~
Sadakanın faydaları ile ilgili Hadis-i Şeriflerde buyruldu ki
„Sadaka verenin rızkı artar ve duası kabul olur.“ ~İbni Mace~
„Gam ve sıkıntıları giderir, hastalıkları ve belayı önler. Düşmanlarınıza karşı size yardım eder ve şiddetli anlarda sizi sabırlı kılar.“ ~Deylemi~
„Sadaka, kabir azabından korur. Kıyamette de himaye altına alır.“ ~Beyheki~
„Sadaka yetmiş kötülük kapısını kapatır.“ ~Taberani~
„Suyun ateşi söndürdüğü gibi, sadaka da günahları yok eder.“ ~Tirmizi~